مهارتی است که اطلاعات دریافتی از چشم را با اطلاعات حسی و شناختی هماهنگ میکنند.
به طور خلاصه میتوان گفت:” پردازش اطلاعات بینایی”
ادراک بینایی شامل ۳ مهارت است:
۱_ بینایی _ فضایی
۲_ بینایی _ حرکتی
۳_ تحلیل بینایی
تا قبل از این دانشمندان به ویژه ارسطو فکر می کردند آدمیان دارای ۵ تا حس هستند.
بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و لمس
اما امروزه چندین حس دیگر شناخته شده اند.
مهمترین این حواس عبارتند از: حس تعادل و حس حرکت.
همچنین دانشمندان قدیم برای پوست بدن فقط اعتقاد به حس بودند و آن حس لمس بودند. اما امروزه همه می دانند که پوست بدن مسئول تشخیص حس درد، حس فشار، حس سرما و حس گرما می باشد.
همین حالت در خصوص حس شنوایی نیز صادق است.
گوش علاوه بر اینکه ابزار تشخیص صداهاست با دستگاه حس تعادل نیز ارتباط تنگاتنگی دارد.
علاوه براین ها هرکدام از حس های هفتگانه با همدیگر نیز مرتبط و اطلاعات را از اندامهای حسی، مثل چشم، گوش، بینی، پوست و زبان دریافت و جهت پردازش به مغزمی فرستند.
چنانچه اطلاعات لازم، میزان دریافت اطلاعات، هماهنگی بین حس ها و یا پردازش اطلاعات به درستی صورت نگیرد بسته به شدت ضایعه فرد دچار مشکلات حسی خواهد شد.
این مشکلات گاهی شدید بوده و خود را به شکل عدم توانایی در راه رفتن، مشکلات تعادلی، عدم برقراری ارتباط، مشکلات شناختی و …
و گاهی خفیف بوده و خود را به شکل مشکلات گفتاری، مشکلات یادگیری، خواندن و نوشتن، کم توجهی و… نشان می دهد.
ردیابی بینایی
توانایی کوک در ردیابی یک خط یا مسیر مستقیما با تکالیف درسی او در ارتباط است. به محض اینکه کودک خواندن را می آموزد، باید بتواند چشم های خود را به طریقی جهشی از راست به چپ حرکت دهد. اگر کودک در هنگام خواندن کلمات، سر خود را حرکت دهد موجب رشد یک خورده مهارت ناسوده می گردد که خود نوعی بد آموزی است.
تمرینات:
راه رفتن روی خطوط حاشیه فرش
راه رفتن روی خطوط عابرپیاده
راه رفتن روی جدول
راه رفتن روی پتویی که لوله شده است.
ردیابی خطوط روی دیوار با انگشت( از راست به چپ)
ردیابی خطوط روی دیوار باچشم( از راست به چپ)
ردیابی نور چراغ قوه .
حرکت دادن نور چراغ قوه روی خطوط حاشیه فرش یا دیوار
ردیابی یک شکل هندسی مثل فرش یا میز.
ردیابی حاشیه دفتربا چشم
ردیابی اشکال مختلف هندسی کشیده شده
ردیابی حروف و اعداد روی صفحه
دنبال کردن خطوط در هم و رسیدن به مقصد( خرگوش به هویج)
پیداکردن یک شکل هندسی خاص در بین اشکال هندسی
پیداکردن یک حرف خاص و خط کشیدن دور آن ها در بین حروف
ب
ج ب ح ث ع ت ب
ب ت پ ب ث ب
ت د پ ب ث پ
ب ت ب پ ث ب
پیداکردن یک حرف و خط کشیدن دور آن در روزنامه
بین بینایی و ادراک بینایی تفاوت وجود دارد. بینایی یعنی دیدن ولی ادراک بینایی یعنی تفسیر، فهم و معنی بخشیدن به اطلاعاتی که از طریق چشم دریافت می شود . فردی که مشکل ادراک بینایی دارد ممکن است در تشخیص حروف از همدیگر، تشخیص شکل از زمینه، دنبال کردن خطوط، جورکردن اشیاء براساس رنگ ، شکل، اندازه و طبقه بندی اشکال هندسی مشکل داشته باشد.
تعقیب چشمی(pursuit eye)
توانایی کودک در تعقیب چشمی هدف متحرک نظیر گرفتن توپ و یا مشاهده پرواز یک پرنده مستقیما با تکالیف او درارتباط است. برای اینکه کودک بتوانددرموقع نوشتن و خواندن از دید نزدیک و سپس بلافاصله برای دیدن معلم و تخته سیاه از دید دور استفاده کند، باید تمرکز چشمی در او تقویت شود. کودکی که تمرکز چشمی مناسبی ندارد، مرتب خط خود را گم کرده دچار سردرگمی ، حواس پرتی، از بین رفتن توجه بینایی و خستگی چشم می شود. این کودکان اغلب در کپی کردن و نوشتن از روی کتاب و تخته مشکل دارند.
تمرینات:
ردیابی توپی که در حال قل خوردن است با انگشت و باچشم
ردیابی تیله ای که در حال قل خوردن است با انگشت و باچشم
دنبال کردن نور چراغ قوه ای که در حال حرکت است.
ردیابی حرکت هواپیما و پرندها.
و… .
ثبات شکل stable fo
اگردانش آموزی فقط توانایی خواندن کلمات کتاب رادارد و همان کلمه را درجای دیگر ببیند نمیتواند بخواند، این یعنی ثبات شکل ندارد. ثبات شکل یعنی دانش آموز باید قادر باشد بفهمد هرشکل صرف نظر از اندازه، وضعیت، جنس، رنگ و…همان شکل است. درمورد کلمات دانش آموز باید به این حقیقت برسد که کلمه” ایران” چه کوچک باشد چه بزرگ ، چه چاپی باشد چه نوشتنی، چه رنگی باشد چه غیر رنگی بازهم ” ایران ” خوانده می شود.
ادراک جزء ازکل
یکی از مهارت هایی که دانش آموزان باید پیداکنند اینست که کودک پس از بازشناسی یک شیئ، تصویر یا کلمه قادر باشد نقص درآن را شناسایی و تکمیل نماید.
تمرینات:
بخشی ازیک شئ را به کودک نشان داده تا نام آن را حدس بزند.
بخشی از یک تصویر را به کودک نشان داده تا نام آن را بگوید.
بخشی از یک کلمه یا عدد را به کودک نشان داده تا آن را بخواند.
تصاویر ناقص را در اختیارکودک قرارداده تا آن را کامل نماید.
کلمات یا اعداد را بصورت ناقص کشیده تا کودک آن را کامل نماید.
این نقص ابتدا خیلی جزئی و سپس بخشی زیادی ممکن است حذف شود. کلمات نیز ابتدا فقط ممکن است یک حرف ازانتها،وسط و یا ابتدای کلمه حذف گردد.
تمرینات متنوع و جذاب پیرامون ادراک دیداری که در کتاب معماهای دیدنی به صورت کامل آورده شده که شامل :
حافظه دیداری
تمیز دیداری
دقت دیداری
ثبات شکل
شکل در فضا
شکل از زمینه
تطبیق علائم ط(کدینگ )
توالی دیداری
اکمال دیداری
می باشد که کمک شایان توجهی به بچه های دوره ابتدایی میکند.
جمع آوری کننده مطلب: آموزگار محترم پایه اول سرکار خانم تقدیسی
تایید کننده مطلب: مراقب محترم سلامت سرکار خانم آرام